Kiedy korzystać z przegubów widełkowych?

Instalacja sprężyn gazowych nie jest trudna i nawet niedoświadczona osoba dysponująca podstawowymi narzędziami i odpowiednio dobranymi akcesoriami montażowymi powinna sobie poradzić z tego typu zadaniem. W sprzedaży znajdziemy kilka rodzajów takich akcesoriów. Najczęściej stosowanym systemem montażowym są przeguby kulowe z dedykowanymi im sworzniami oraz przeguby widełkowe M8, ewentualnie z mniejszym lub nieco większym gwintem. Kiedy się je stosuje i co je wyróżnia?

Zastosowanie przegubu widełkowego

Podstawowym zastosowaniem przegubów widełkowych jest montaż sprężyn gazowych, czyli siłowników pneumatycznych, zwłaszcza ich wersji charakteryzujących się dużą siłą działania, zdolnych do unoszenia lub podciągania ciężkich elementów konstrukcyjnych, takich jak różnego rodzaju klapy i włazy. Ze względu na sposób wykonania przeguby widełkowe M10, a także ich wersje z mniejszym gwintem (M5, M6 i M8), są mocowaniami trwalszymi i mocniejszym, a dzięki temu bardziej stabilnymi względem klasycznych przegubów kulowych powszechnie stosowanych w samochodach (do obsługi bagażników i masek) oraz w meblach kuchennych (do unoszenia frontów szafek ściennych).

Metalowe przeguby widełkowe stosuje się głównie w konstrukcjach zabudowanych, gdzie zastosowanie standardowego rozwiązania w postaci przegubu kulowego jest niewygodne lub wręcz niemożliwe. Przeguby widełkowe M8 i inne, z mniejszym lub większym gwintem, nie wymagają dużej ilości wolnego miejsca do montażu sprężyny. Co więcej, sam montaż sprężyny z wykorzystaniem takiego mocowania jest łatwiejszy niż w przypadku przegubu kulowego, który trzeba wcisnąć w sworzeń. Warto również podkreślić, że połączenie wykonane przy pomocy przegubów widełkowych jest stabilniejsze i mniej podatne na odkształcenia, dzięki czemu sprężyna zawsze pracuje w linii prostej i w nie jest tak bardzo narażona na odkształcenia, jak to się dzieje w przypadku przegubów kulowych. Oczywiście ma to pewną wadę. Przegubów widełkowych nie możemy stosować w miejscach, w których oś ruchu sprężyny może podlegać drobnym odchyleniom. Wówczas lepiej sięgnąć po bardziej elastyczny przegub kulowy.

Dlaczego przeguby widełkowe są mocniejsze niż kulowe?

Powszechne przekonanie o większej wytrzymałości przegubów widełkowych od kulowych jest w pełni uzasadnione i wynika ze specyfiki ich konstrukcji. Przeguby kulowe mają jednostronne gniazdo dopasowane do sworznia kulowego, przez co sprężyna przytrzymywana jest jedynie z jednej strony i przy nieproporcjonalnym obciążeniu może ulec wygięciu - do takich awarii dochodzi m.in. wówczas gdy klapa bagażnika samochodowego jest oblodzona lub zasypana śniegiem i unosząca ją sprężyna natrafia na większy opór. Co więcej, przeguby kulowe dość często spotykane są w wersji wykonanej z tworzywa sztucznego, a tym samym dość łatwo można je uszkodzić. Są również bardziej plastyczne niż elementy metalowe i ulegają odkształceniom. Przeguby widełkowe M10 i inne wykonane są z metalu. W ich przypadku gniazdo mocujące ma dwa otwory, przez które przechodzi sworzeń mocujący (może to być specjalna śruba o funkcji sworznia, która na trwałe przytwierdza sprężynę do konstrukcji). Dzięki temu połączenie jest stabilniejsze i mocniejsze, mniej podatne na odkształcenia, skuteczniej chroni sprężynę przed wygięciem.

Montaż sprężyn a przeguby

Samodzielny montaż sprężyny gazowej nie jest trudny i to niezależnie od tego, z jakiego rodzaju mocowania zdecydujemy się skorzystać. Wiele siłownik sprzedawany jest już wraz z dedykowanymi im akcesoriami montażowymi - to przede wszystkim zamienniki pasujące do określonych rozwiązań, najczęściej do konkretnych modeli pojazdów. W przypadku sprężyn uniwersalnych po prostu sprawdzamy rodzaj zastosowanego w nich gwintu i kupujemy odpowiednie akcesoria montażowe, na przykład przeguby widełkowe M10, plastikowe lub metalowe M5, czy rzadziej spotykane oczkowe lub osiowe ze sworzniem. Zakupiony element przykręca się do sprężyny i przy jego pomocy przytwierdza do istniejącej konstrukcji, przy pomocy śruby montażowej lub dedykowanego sworznia.

Co warte podkreślenia, sprężyny gazowe mogą być wyposażone w dwa różne typy przegubów. Z jednej strony może to być przegub kulowy, a z drugiej widełkowy lub oczkowy. Wszystko zależy od specyfiki konstrukcji, do której chcemy przytwierdzić sprężynę. Niezależnie od tego, przed zakupem elementu montażowego zawsze sprawdzamy rodzaj gwintów, w jakie wyposażone są końcówki sprężyny. Gdy siłownik gazowy jest zakończony gwintami M8, kupujemy przeguby widełkowe M8 itd. Oczywiście odnosi się to głównie do sprężyn uniwersalnych. Większość zamienników, w tym sprężyny gazowe popularnej polskiej marki FA Krosno, dedykowane konkretnym zastosowaniom, zwykle sprzedawane są już w zestawie z odpowiednimi końcówkami - zainstalowanymi przegubami, co w oczywisty sposób ułatwia montaż.